KỸ NĂNG PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY CHO HS LỚP 2

TRẦN THỊ THANH HUYỀN - NGUYỄN THỊ MINH HOÀI - NGUYỄN HỮU TÂM
Trần Hồng Vân

        KỸ NĂNG PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY CHO HỌC SINH LỚP 2
MỤC LỤC
BÀI 1. SỰ NGUY HIỂM CỦA ĐÁM CHÁY ..........................................4
BÀI 2. KÍ HIỆU LỐI THOÁT VÀ LỐI THOÁT NẠN AN TOÀN ..............9
BÀI 3. DI CHUYỂN THOÁT NẠN KHI CÓ CHÁY ...............................13
BÀI 4. THỰC HÀNH KĨ NĂNG THOÁT NẠN ......................................17
PHỤ LỤC............................................................................................... 24
2
Cháy nổ là một trong những mối nguy hiểm hàng đầu đe doạ
sự an toàn của gia đình, nhà trường và xã hội. Trong đó, nhiều
nguyên nhân gây ra cháy nổ là do trẻ em nghịch lửa hoặc thiếu
kiến thức về an toàn phòng cháy và chữa cháy. Vì vậy, việc tăng
cường giáo dục an toàn phòng cháy và chữa cháy cho học sinh
tiểu học là nhiệm vụ quan trọng cần thực hiện ngay.
Bộ sách “Kĩ năng phòng cháy và chữa cháy cho học sinh
tiểu học” được biên soạn nhằm giúp học sinh nắm vững một số
kiến thức cơ bản về phòng cháy và chữa cháy, nâng cao ý thức
phòng chống cháy nổ, nâng cao khả năng tự cứu và chăm sóc
bản thân, từ đó đảm bảo an toàn sức khoẻ và tính mạng cho
các em.
Hi vọng bộ sách sẽ là tài liệu thiết thực, góp phần hỗ trợ giáo
viên và học sinh trong công tác dạy - học về phòng cháy và chữa
cháy trong nhà trường, là cẩm nang hỗ trợ phụ huynh trong việc
cung cấp kiến thức và nâng cao ý thức phòng cháy và chữa
cháy của con em mình.
Mặc dù rất cố gắng trong việc biên soạn nhưng khó tránh khỏi
những sơ suất ngoài ý muốn. Nhóm tác giả mong nhận được
những ý kiến đóng góp từ quý phụ huynh, các thầy cô và các em
học sinh để sách được tốt hơn. Mọi ý kiến đóng góp xin vui lòng
gửi về hộp thư điện tử banbientap@phuongnam.edu.vn.
LỜI NÓI ĐẦU
Các tác giả
3
a. Em đọc câu chuyện sau đây, và cho biết đám cháy đã gây ra
những gì?
Hôm nay là sinh nhật của
Gấu Con. Hổ Con muốn tổ
chức một sinh nhật bất ngờ
cho bạn, nên mời Gấu Con
đến nhà mình.
Sắp đến giờ hẹn, Hổ Con
lấy quẹt ga đốt nến sẵn
SINH NHẬT
CỦA GẤU CON
chờ bạn, rồi tiện tay lấy quẹt ra chơi: bật tắt, rồi lại bật tắt, đưa qua rồi
đưa lại. Nhìn ngọn lửa thật lung linh, Hổ Con thấy rất vui.
Chợt ngọn lửa bén vào khăn trải bàn và nhanh chóng cháy lan. Hổ
Con vội la lớn: “Cháy! Cháy! Cứu! Cứu”. Rất may bác Sư Tử hàng xóm đã
nghe thấy và kịp thời chạy sang dập tắt đám cháy.
Vừa lúc Gấu Con đến nơi, nhưng không còn bánh sinh nhật, cũng
chẳng còn món quà nào nữa. Hổ Con kể lại mọi chuyện và xin lỗi Gấu
Con vì đã làm hỏng buổi sinh nhật.
“Không sao đâu. Nhưng bạn có bị thương không?” - Gấu Con hỏi.
“Không, tớ không sao! Chỉ bị cháy ít lông ở tay thôi. May mà có bác Sư Tử
tới giúp, không thì tớ không phải làm thế nào”.
Hổ Con vòng tay cảm ơn bác Sư Tử và hứa từ nay sẽ không nghịch lửa
nữa. Sau đó, Hổ Con chạy ra sân, hái hai bông hoa, một dành tặng bác
Sư Tử, một dành tặng sinh nhật cho Gấu Con.
4
SỰ NGUY HIỂM CỦA ĐÁM CHÁY
MỤC TIÊU
- Nhận biết các yếu tố nguy hiểm khi cháy.
- Biết một số cách phòng cháy ở nhà và ở trường.
BÀI 1
1 TÌM HIỂU NỘI DUNG
b. Quan sát các hình sau và cho biết để phòng cháy ở nhà chúng
ta nên làm gì?
Không nghịch bật lửa,
quẹt diêm.
Không bỏ quên bàn ủi,
máy sấy tóc, ấm đun siêu tốc
…khi chưa rút phích cắm.
Trông coi cẩn thận khi
đang sử dụng bếp nấu ăn.
Không sử dụng nhiều thiết
bị điện trên cùng một ổ cắm.
Không đặt các thiết bị
điện gần đồ dùng dễ cháy
như quần áo, rèm cửa, giấy.
Tắt các thiết bị điện (ti vi,
quạt, máy tính,…) khi không
sử dụng.
Tắt
5
c. Quan sát các hình sau và cho biết chúng ta nên làm những gì
để phòng cháy ở trường?
Không đem những vật
dụng nguy hiểm như bật lửa,
quẹt diêm,... vào trường, lớp.
Khi phát hiện có thiết bị
điện bị hư hỏng, không tiếp
tục sử dụng mà phải báo
với thầy cô.
Không nghịch các thiết bị
điện vì dễ gây cháy, nổ.
OFF
Tắt hết các thiết bị điện
khi không sử dụng.
Tắt
6
a. Đúng ghi “Đ”, sai ghi “S” vào ô về những nguy hiểm của
đám cháy:
Cháy gây bỏng và ngạt khói.
Có thể khiến người bị nạn tử vong.
Khói từ đám cháy chỉ gây khó chịu, không ảnh hưởng sức khoẻ.
Đám cháy không gây hại cho môi trường.
Nếu không kịp chữa cháy, lửa sẽ cháy lan rất nhanh.
Câu trả lời
Câu trả lời
Câu trả lời
2 THỰC HÀNH
b. Biết được sự nguy hiểm của đám cháy, em cần làm gì để không
xảy ra cháy? Em hãy viết câu trả lời phù hợp vào các hình sau:
7
a. Em thấy ông hoặc bố hút thuốc trong nhà.
Em sẽ làm gì trong các tình huống sau?
c. Em thấy bạn đem bật lửa vào lớp.
Em hãy tìm ra những mối nguy hiểm có thể gây ra cháy
trong hình dưới đây?
b. Em thấy mẹ nấu cơm nhưng vội nghe điện thoại nên quên tắt bếp.
3 VẬN DỤNG
4 MỞ RỘNG
8
a. Quan sát các hình sau để nhận biết các kí hiệu hướng dẫn
thoát nạn khi có cháy.
KÍ HIỆU LỐI THOÁT
VÀ LỐI THOÁT NẠN AN TOÀN
Lối thoát bên trái.
E X I T
LỐI THOÁT
Lối thoát bên phải.
E X I T
LỐI THOÁT
Lối thoát hai phía.
LỐI THOÁT E X I T
Lối thoát cầu
thang bộ.
BÀI 2
MỤC TIÊU
- Biết được các kí hiệu lối thoát.
- Nhận biết các lối thoát nạn an toàn khi có cháy.
1 TÌM HIỂU NỘI DUNG
Cửa thoát hiểm
9
b. Quan sát các hình sau để biết được các lối thoát nạn an toàn khi
có cháy.
Lối thoát an toàn là lối ra không có khói, không bị bụi, khói và
đám cháy che phủ.
Lối thoát an toàn là lối thoát có bảng kí hiệu (như ở mục a) dẫn
tới cửa ra vào, dẫn tới cầu thang bộ.
Trước khi mở cửa thoát
hiểm, hãy kiểm tra tay nắm
cửa. Nếu tay nắm quá
nóng, tuyệt đối không được
mở mà tìm lối thoát khác.
Lưu ý:
Thang máy không phải là lối thoát an toàn, vì khi cháy, thang
máy sẽ ngưng hoạt động và khói vẫn có thể bay vào thang máy
khiến bạn bị ngạt khói.
10
a. Đánh dấu “ ” vào ô dưới bảng kí hiệu thoát hiểm.
b. Em đánh dấu vào để chọn những lối thoát nạn an toàn
khi có cháy.
E X I T
LỐI THOÁT
KHÔNG PHẬN SỰ
CẤM VÀO
CẤM HÚT THUỐC
NO SMOKING
TOILET
LỐI THOÁT E X I T
2 THỰC HÀNH
11
Em hãy quan sát các bảng chỉ dẫn thoát hiểm khi có dịp vào
siêu thị, nhà sách, bệnh viện, chung cư… và hướng dẫn cho những
người đi cùng biết được những lối để thoát hiểm khi có cháy.
Em hãy giúp bạn tìm lối thoát ra khỏi đám cháy bằng cách
di chuyển theo bảng thoát hiểm:
3 VẬN DỤNG
4 MỞ RỘNG
LỐI
THOÁT
12
a. Quan sát các hình sau để biết được một số kĩ năng thoát hiểm
trong các trường hợp cháy:
DI CHUYỂN THOÁT NẠN
KHI CÓ CHÁY
BÀI 3
MỤC TIÊU
- Biết kĩ năng thoát hiểm trong các trường hợp cháy.
- Nắm được các động tác di chuyển an toàn để
thoát khỏi đám cháy.
1 TÌM HIỂU NỘI DUNG
Trường hợp 3: Ở nhà cao
tầng hoặc chung cư: Bình tĩnh
di chuyển đến cầu thang bộ,
quan sát không có khói thì
chạy nhanh xuống dưới đất.
Trường hợp 2: Ở nhà một
mình, không có ai bên cạnh:
Cố gắng bình tĩnh, thoát ra
ngoài càng nhanh càng tốt.
Tuyệt đối không chần chừ
mang theo tiền bạc, đồ chơi,...
Trường hợp 1: Bị kẹt trong
đám cháy nhưng có người lớn
bên cạnh: Bình tĩnh di chuyển
theo sự chỉ dẫn của người lớn.
13
Nếu thấy khói, cần cúi thấp
người di chuyển và dùng khăn
thấm nước che mũi miệng để
hạn chế hít phải khói, khí độc.
Để di chuyển an toàn thoát khỏi đám cháy, chúng ta cần chú
ý thực hiện một số biện pháp sau:
b. Quan sát các hình sau để biết được các động tác di chuyển
an toàn để thoát khỏi đám cháy.
Nếu bắt buộc phải băng
qua khu vực có lửa, khói thì
dùng chăn dày, áo khoác dày
thấm nước và trùm lên người
rồi chạy qua khu vực có lửa.
Nếu quần áo bị cháy, tuyệt
đối không được di chuyển,
bình tĩnh nằm xuống đất, lấy
2 tay che mặt và lăn qua lăn
lại cho đến khi ngọn lửa được
dập tắt hoàn toàn.
1 2
3
Khi có cháy, cần bình tĩnh
tìm lối thoát và lập tức di
chuyển ra ngoài, không quay
lại lấy đồ đạc.
Mình phải lấy
cuốn sách!
Khi có nhiều người cùng di
chuyển, không chen lấn, xô
đẩy, phải tuyệt đối nghe theo
hướng dẫn của những người
cứu nạn tại chỗ.
Các cháu
trật tự và đi theo
hàng nhé!
14
a. Đúng ghi Đ, sai ghi S vào ô trước các động tác di chuyển an
toàn thoát khỏi đám cháy:
b. Tổ chức buổi diễn tập tại sân trường, thực hiện lại nhiều lần
các động tác di chuyển an toàn để thoát khỏi đám cháy.
c. Cả lớp cùng trao đổi, bổ sung cách xử lí trong các tình huống
phát sinh.
a. Em học thuộc bài thơ sau để áp dụng khi cần.
b. Em nhắc lại các động tác thoát hiểm an toàn khi xảy ra cháy
với người thân, bạn bè để mọi người cùng biết và thực hiện
khi cần.
Nếu thấy nhiều khói, cần thổi hoặc quạt cho khói bay đi chỗ khác.
Nếu thấy lửa bén vào người, phải chạy thật nhanh cho lửa tắt.
Nếu phải băng qua khu vực có lửa, cần dùng chăn dày thấm
nước, trùm lên người rồi chạy qua.
Nếu thấy nhiều người cùng di chuyển, không nên đi theo mà
nên đứng đợi người khác tới cứu.
Khi có đám cháy,
Hướng cửa ra ngay,
Khăn ướt cầm tay,
Che mũi ngăn khói.
Di chuyển nhanh chân,
Không xô không lấn,
Nhớ theo chỉ dẫn,
Tất cả an toàn.
2 THỰC HÀNH
3 VẬN DỤNG
15
Em hãy đánh dấu vào ô cho thấy bạn nào di chuyển
KHÔNG AN TOÀN khi thoát nạn trong hình dưới đây:
4 MỞ RỘNG
Mình phải quay lại
lấy con robot bố
mới tặng!
Chạy ra ngoài
nhanh lên!
16
a. Ý thức tập luyện các kĩ năng thoát nạn
THỰC HÀNH
KĨ NĂNG THOÁT NẠN
E X I T
LỐI THOÁT
LỐI THOÁT E X I T
Cần chú ý lắng nghe và ghi
nhớ những kiến thức được học
về phòng cháy và chữa cháy.
Cần nghiêm túc thực hiện
theo sự hướng dẫn, khi luyện
tập các kĩ năng thoát nạn.
Em sẵn sàng tập luyện kĩ
năng thoát nạn mọi lúc mọi nơi.
BÀI 4
MỤC TIÊU
- Có ý thức tập luyện các kĩ năng thoát nạn cơ bản.
- Thực hành kĩ năng thoát nạn cơ bản.
1 TÌM HIỂU NỘI DUNG
17
b. Quan sát các hình sau, ghi nhớ và thực hành những kĩ năng
thoát nạn cơ bản khi cháy:
Khi có cháy, cần tìm cách
di chuyển ra phía cửa để
thoát hiểm.
Trong khi di chuyển, dùng
khăn hoặc vải thấm nước rồi
che mũi miệng để tránh hít
phải khói độc.
Khi thấy khói, cúi sát người
xuống sàn hoặc bò men theo
bờ tường để ra ngoài.
Nếu không thể thoát ra
ngoài, dùng chăn hoặc rèm
cửa thấm nước chèn vào khe
hở để ngăn khói.
Di chuyển ra ngoài ban
công, cửa sổ và gọi to hoặc
dùng khăn, áo, mũ để ra hiệu
cầu cứu. Tuyệt đối không được
nhảy xuống dưới.
18
a. Đánh dấu vào ô việc em nên làm khi xảy ra cháy:
b. Điền từ thích hợp vào chỗ trống:
Quan sát các hình và trao đổi với người thân những việc NÊN
LÀM và KHÔNG NÊN LÀM khi có cháy xảy ra.
Gọi cho đội cảnh sát phòng cháy chữa cháy theo số 114.
Lập tức quay lại lấy sách vở, đồ chơi yêu thích rồi chạy ra ngoài.
Sử dụng thang máy để thoát nạn nhanh hơn.
Sử dụng thang bộ, vì thang máy có thể bị mất điện và không
hoạt động.
Dùng khăn ướt che mũi trong lúc di chuyển.
Trốn vào tủ hoặc nhà vệ sinh, chờ cha mẹ tới.
- Khi di chuyển, dùng ……………………. che ……………………….
- Khi thấy khói, …………….......... người xuống sàn hoặc bò men
theo bờ tường để ra ngoài.
- Nếu không thể thoát ra ngoài, chạy ra …………………………
hoặc …………..............…….. để kêu cứu.
Chia lớp thành 2 nhóm, diễn tập lại những kĩ năng cơ bản
khi có cháy xảy ra.
Thảo luận, trao đổi về cách thực hiện các kĩ năng của 2
nhóm, từ đó rút ra những kiến thức cần ghi nhớ.
Lập tức hô hoán hoặc nhấn
chuông báo cháy để mọi
người biết.
2 THỰC HÀNH
3 VẬN DỤNG
4 MỞ RỘNG

CHÁY
CHÁY
19
Bình tĩnh, quan sát tìm lối
thoát khỏi đám cháy
Không chạy vào ngõ cụt
như nhà vệ sinh, không trốn
dưới gầm giường hay trong tủ
quần áo.
Không tiếc những vật có giá
trị mà quay lại lấy.
Không được nhảy xuống từ
trên cao.
Gọi điện thoại cho đội chữa
cháy theo số 114.
114
20
Trong đám cháy, khói cũng gây nguy hiểm cho chúng ta.

Câu 1:
Nếu em ở nhà cao tầng hoặc chung cư, khi có đám cháy, có
thể thoát hiểm bằng thang máy.

Khi di chuyển trong phòng, hành lang có nhiều khói, nên bò
thấp hoặc đi khom người.

Nếu quần áo bị bắt lửa và cháy, nên chạy thật nhanh hoặc
chạy vòng quanh để lửa tắt.

Cách xử lí khi lửa cháy vào quần áo là nằm xuống sàn, cuộn
người, lăn qua lăn lại để dập lửa.

A PHẦN CÂU HỎI
PHỤ LỤC
TRẮC NGHIỆM HÀNH ĐỘNG ĐÚNG - SAI
KHI XẢY RA CHÁY
Khi di chuyển, dùng bất cứ thứ gì quanh bạn như áo, khăn,
khẩu trang… thấm nước để bịt mặt.
Đúng Sai
21
Khi thấy nhiều khói, nên trốn vào nơi kín như nhà vệ sinh, tủ
quần áo, gầm giường để tránh khói.

Câu 7:
Sau khi thoát khỏi đám cháy, em phát hiện chú chó con của
mình còn kẹt bên trong, em có thể dùng chăn thấm nước trùm
lên người rồi mới chạy vào cứu chú chó của mình.

Nếu bạn bị kẹt trong đám cháy, mà nhà bạn ở trên tầng cao,
trong nhà có cửa sổ hoặc ban công thì có thể leo ra ngoài nhảy
xuống để thoát.
Đúng Sai
Rất nhiều nạn nhân trong các vụ cháy bị thiệt mạng vì ngạt
khói trước cả khi lửa kịp lan tới. Chỉ một lượng nhỏ khói độc cũng
có thể gây nguy hiểm đến tính mạng con người.
Câu 1: Đúng.
Việc bò thấp hoặc đi khom người sẽ giúp ta tránh được hơi
nóng và khói dày đặc bên trên. Đồng thời, lượng khí ô-xi phía dưới
nhiều hơn, giúp ta dễ thở hơn.
Câu 3: Đúng.
Nếu chạy sẽ khiến lửa trên người cháy to hơn, đồng thời làm
tăng nguy cơ ngạt hơi, vì khi chạy, miệng và mũi cùng thở, khiến
khí độc dễ đi vào người hơn.
Câu 4: Sai.
Thoát hiểm bằng thang máy rất nguy hiểm vì thang máy có
thể dừng giữa chừng do ngắt điện. Thay vào đó, hãy thoát hiểm
bằng cầu thang bộ.
Câu 2: Sai.
B PHẦN ĐÁP ÁN
22
Áo, khăn, khẩu trang… thấm nước sẽ giúp khói không tràn vào
phổi chúng ta. Đây chính là “mặt nạ phòng độc” giúp ta không
bị ngạt, dẫn đến ngất xỉu.
Câu 6: Đúng.
Việc trốn vào những nơi kín như nhà vệ sinh hay tủ quần áo
không thể ngăn được khói, thậm chí còn khiến chúng ta dễ bị
ngạt khói hơn. Không những vậy, còn khiến người khác khó tìm
thấy để giải cứu ta thoát khỏi nơi cháy.
Câu 7: Sai.
Sau khi thoát khỏi đám cháy, chúng ta cần tránh xa nơi xảy ra
cháy, tuyệt đối không quay trở lại chỗ cháy vì bất cứ lí do gì. Nếu
cần, có thể báo với người lớn và lực lượng cứu hoả để được giúp đỡ.
Câu 8: Sai.
Việc leo ra ngoài và nhảy xuống từ trên cao là vô cùng nguy hiểm.
Trong trường hợp đó, bạn hãy đứng trước cửa sổ để hít thở và thu
hút sự chú ý bằng cách: vẫy khăn, tạo âm thanh lớn như gõ vào nồi,
chảo,... hoặc ném một số đồ vật xuống dưới, để lính cứu hoả hoặc người xung quanh có thể dễ dàng nhìn thấy bạn.